Κάθε περιουσιακό στοιχείο που μεταβιβάζεται με δωρεά ή γονική παροχή (ανεξάρτητα αν συντάσσεται συμβολαιογραφικό έγγραφο) υποβάλλεται σε φόρο. Ειδικότερα, φόρος δωρεάς/γονικής παροχής επιβάλλεται:

• στα περιουσιακά στοιχεία κάθε μορφής που βρίσκονται στην Ελλάδα, και δωρίζονται,

• στα κινητά που βρίσκονται στο εξωτερικό και ανήκουν σε Έλληνα  και δωρίζονται,

• στα κινητά που βρίσκονται στο εξωτερικό, ανήκουν σε αλλοδαπό και δωρίζονται σε Έλληνα καθώς και

• στα κινητά που βρίσκονται στο εξωτερικό, ανήκουν σε αλλοδαπό και δωρίζονται σε αλλοδαπό που έχει την κατοικία του στην Ελλάδα. 

Υπόχρεοι καταβολής του φόρου

Υπόχρεος για την καταβολή του φόρου είναι ο δωρεοδόχος ή ο αποδέκτης της γονικής παροχής και το ύψος του επιβαλλόμενου φόρου προσδιορίζεται ανάλογα με την  αξία του περιουσιακού στοιχείου που μεταβιβάζεται και τη συγγενική σχέση του δωρεοδόχου προς τον παρέχοντα.  

Χρόνος φορολογίας είναι:

• κατά κανόνα ο χρόνος κατάρτισης του δωρητηρίου συμβολαίου  
• ο χρόνος παράδοσης των κινητών πραγμάτων, όταν πρόκειται για δωρεά ή γονική παροχή κινητών, για την οποία δεν καταρτίζεται έγγραφο. 
• κατ’ εξαίρεση, στις περιπτώσεις που ορίζει ο νόμος (επιδικία, αναβλητική αίρεση κ.λπ), ο χρόνος φορολογίας μετατίθεται αυτοδίκαια σε μεταγενέστερο της δωρεάς/γονικής παροχής χρονικό σημείο.

Η δήλωση δωρεάς/γονικής παροχής υποβάλλεται

• πριν από τη σύνταξη συμβολαιογραφικού εγγράφου 
• σε περίπτωση μη σύνταξης συμβολαιογραφικού εγγράφου, μέσα σε 6 μήνες από την παράδοση του αντικειμένου της δωρεάς ή της γονικής παροχής
• και από τους δύο συμβαλλόμενους στη ΔΟΥ της φορολογίας εισοδήματος του υπόχρεου σε φόρο δωρεοδόχου/τέκνου. Αν ο δωρεοδόχος ή το τέκνο κατοικεί στο εξωτερικό, αρμόδια είναι η ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού και Εναλλακτικής Φορολόγησης Φορολογικών Κατοίκων Ημεδαπής. 
• ψηφιακά (Α. 1249/2021, Α. 1162/2022, Α. 1066/2023 αποφάσεις του Διοικητή της ΑΑΔΕ), μέσω της εφαρμογής myPROPERTY της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης. Οι δηλώσεις που δεν έχουν ενταχθεί ακόμα στην ψηφιακή εφαρμογή, υποβάλλονται σε έντυπη μορφή μέσω της εφαρμογής «Τα Αιτήματά μου» ή αποστέλλονται (με φυσικό φάκελο) ταχυδρομικά μέσω συστημένης επιστολής ή με υπηρεσία ταχυμεταφοράς ή  είναι επίσης δυνατή η κατάθεση των δηλώσεων και στο γραφείο πρωτοκόλλου της αρμόδιας υπηρεσίας, εντός φακέλου (Α. 1137/2020 απόφαση του Διοικητή της ΑΑΔΕ, όπως ισχύει).
   

Απαλλαγές από τον φόρο

Απαλλάσσονται από τον φόρο οι κτήσεις, εφόσον δικαιούχοι είναι

• το Δημόσιο, 
• οι λογαριασμοί υπέρ του Δημοσίου και 
• οι αλλοδαποί με τον όρο της αμοιβαιότητας, εφόσον προβλέπεται απαλλαγή τους από τον φόρο με διεθνείς συμβάσεις.

Δεν οφείλεται φόρος δωρεάς/γονικής παροχής (μεταξύ των άλλων):

• Για τις δωρεές χρηματικών ποσών ή άλλων κινητών περιουσιακών στοιχείων από ανώνυμους και μη δωρητές, εφόσον οι δωρεές αυτές διοργανώνονται σε πανελλαδικό επίπεδο με την πρωτοβουλία φορέων για σκοπούς αποδεδειγμένα φιλανθρωπικούς.
• Για τα βοηθήματα ή αποζημιώσεις που καταβάλλονται λόγω θανάτου του ασφαλισμένου από ασφαλιστικά ταμεία ή ασφαλιστικούς οργανισμούς στη χήρα, τα τέκνα, τους γονείς και τις άγαμες αδελφές του κληρονομούμενου. 
• Για απόκτηση από το τέκνο με γονική παροχή, πρώτης κατοικίας υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Δικαιούχοι της απαλλαγής είναι οι Έλληνες και οι πολίτες κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και των χωρών του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Ε.Ο.Χ.), οι οποίοι δεν απαιτείται πλέον να είναι μόνιμοι κάτοικοι Ελλάδας. 
• Για τις δωρεές κινητών περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται, κατά τον χρόνο της δωρεάς, στην αλλοδαπή, από Έλληνα υπήκοο, που είναι εγκατεστημένος στην αλλοδαπή για δέκα (10) τουλάχιστον συνεχόμενα έτη και, σε περίπτωση μετεγκατάστασής του στην Ελλάδα, δεν έχει παρέλθει διάστημα μεγαλύτερο των πέντε (5) ετών, εκτός αν η φορολογική αρχή αποδείξει ότι αυτά είχαν αποκτηθεί κατά τα τελευταία δώδεκα (12) έτη στην ημεδαπή. Για τους Έλληνες υπηκόους, που είναι εγκατεστημένοι στην αλλοδαπή για είκοσι (20) τουλάχιστον συνεχόμενα έτη και δεν έχουν μετεγκατασταθεί κατά τον χρόνο της δωρεάς στην Ελλάδα τα δωρούμενα κινητά περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται κατά τον χρόνο της δωρεάς στην αλλοδαπή. 

Δεν περιλαμβάνονται στην απαλλαγή αυτή περιουσίες δημοσίων υπαλλήλων, στρατιωτικών και υπαλλήλων επιχειρήσεων που εδρεύουν στην Ελλάδα, εφόσον τα πρόσωπα αυτά εγκαταστάθηκαν στην αλλοδαπή λόγω της ιδιότητάς τους αυτής.

Υπολογισμός φόρου

Ως προς τον υπολογισμό του φόρου, οι φορολογούμενοι κατατάσσονται σε 3 κατηγορίες με βάση τη συγγενική σχέση του δωρεοδόχου με τον δωρητή και για κάθε κατηγορία προβλέπεται διαφορετική φορολογική κλίμακα (άρθρο 29 του Κώδικα).

Στην Α΄ κατηγορία εντάσσονται: α) ο/η σύζυγος ή το πρόσωπο με το οποίο ο κληρονομούμενος έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, β) τα τέκνα, γ) οι εγγονοί και δ) οι γονείς του κληρονομουμένου.

Στη Β΄ κατηγορία εντάσσονται: α) οι κατιόντες εξ αίματος τρίτου και επόμενων βαθμών (δισέγγονοι κ.λπ.), β) οι ανιόντες εξ αίματος δεύτερου και επόμενων βαθμών (παππούδες, προπαππούδες κ.λπ.), γ) τα εκούσια ή δικαστικά αναγνωρισθέντα τέκνα έναντι των ανιόντων του πατέρα που τα αναγνώρισε, δ) οι κατιόντες του αναγνωρισθέντος έναντι του αναγνωρίσαντος και των ανιόντων αυτού, ε) οι αδελφοί (αμφιθαλείς ή ετεροθαλείς), στ) οι συγγενείς εξ αίματος τρίτου βαθμού εκ πλαγίου (ανιψιοί του κληρονομουμένου), ζ) οι πατριοί και οι μητριές, η) τα τέκνα από προηγούμενο γάμο του συζύγου, θ) τα τέκνα εξ αγχιστείας (γαμπροί - νύφες) και ι) οι ανιόντες εξ αγχιστείας (πεθεροί - πεθερές) του κληρονομουμένου.

Στη Γ΄ κατηγορία υπάγεται οποιοσδήποτε άλλος εξ αίματος ή εξ αγχιστείας συγγενής ή εξωτικός του κληρονομουμένου. 

Ο φόρος γονικής παροχής υπολογίζεται μόνο για τους κατιόντες Α΄ βαθμού  (τέκνα) και υπολογίζεται με τις κλίμακες της Α΄ κατηγορίας.

• Για τις χρηματικές δωρεές ή  γονικές παροχές προς δικαιούχους πρόσωπα της A΄ κατηγορίας επιβάλλεται φόρος 10%.  Για τις  δωρεές ή  γονικές παροχές προς δικαιούχους πρόσωπα της Α΄ κατηγορίας,  οποιασδήποτε φύσεως περιουσίας και για τις χρηματικές γονικές παροχές ή χρηματικές δωρεές εφόσον διενεργούνται (αποδεδειγμένα) με μεταφορά χρημάτων μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, εφαρμόζεται η φορολογική κλίμακα της A΄ κατηγορίας,  και φορολογούνται με 10% μετά την αφαίρεση 800.000 ευρώ 
• Η δωρεά χρηματικών ποσών φορολογείται αυτοτελώς με συντελεστή 20%, για δωρεοδόχους  που  υπάγονται  στη  Β ́  κατηγορία  και  με συντελεστή 40%  για  δωρεοδόχους  που  υπάγονται στη Γ ́ κατηγορία. Για τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία  ο φόρος δωρεάς για δικαιούχους πρόσωπα της Β΄ και Γ΄ Κατηγορίας υπολογίζεται με κλίμακες.

Οι ισχύουσες φορολογικές κλίμακες είναι οι εξής:

Όταν ο κληρονόμος ή κληροδόχος έχει αναπηρία κατά ποσοστό 67% και άνω, ο φόρος που αναλογεί σύμφωνα με τα παραπάνω μειώνεται κατά ποσοστό δέκα τοις εκατό (10%).

Πώς και πότε γίνεται η καταβολή του φόρου

Ο φόρος που προκύπτει με βάση τη δήλωση, καταβάλλεται κατά κανόνα σε 12 ίσες διμηνιαίες δόσεις, καθεμιά από τις οποίες δεν μπορεί να είναι μικρότερη των 500 ευρώ, πλην της τελευταίας. 

Σε περίπτωση που καταβληθεί εφάπαξ ολόκληρο το ποσό του φόρου μέσα στην προθεσμία καταβολής της πρώτης δόσης  (εφόσον αυτό είναι πάνω από 500 ευρώ και δεν προβλέπεται από τον νόμο η άμεση καταβολή του φόρου), παρέχεται έκπτωση 5%.  

Στην περίπτωση δωρεάς-γονικής παροχής χρηματικών ποσών και κινητών, ο φόρος καταβάλλεται κατά κανόνα  εντός τριών (3) ημερών από την υποβολή της δήλωσης .

Τα θέματα φορολογίας δωρεών - γονικών παροχών ρυθμίζονται από τον Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια, ο οποίος έχει κυρωθεί με το πρώτο άρθρο του  ν. 2961/2001, όπως έχει τροποποιηθεί μέχρι σήμερα και ισχύει και στις διατάξεις του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4987/2022) όπως έχει τροποποιηθεί μέχρι σήμερα και ισχύει.