Από 1/1/2025 τίθεται σε εφαρμογή το νέο καθεστώς Μικρών Επιχειρήσεων στην ΕΕ, το οποίο προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης στις μικρές επιχειρήσεις.

Με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και την απλοποίηση των διαδικασιών για τις διασυνοριακές συναλλαγές, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει ένα νέο καθεστώς απαλλαγής από τον ΦΠΑ για τις μικρές επιχειρήσεις. Αυτό το καθεστώς επιτρέπει στις μικρές επιχειρήσεις να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε άλλα κράτη μέλη, αίροντας τις υποχρεώσεις και τα διοικητικά βάρη που διέπουν συνήθως με τις διασυνοριακές συναλλαγές (π.χ. λήψη ΑΦΜ, ενδεχομένη υποχρέωση υποβολής δηλώσεων ανάλογα με τους εθνικούς κανόνες κάθε κράτους μέλους, κ.λπ.). 

Τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου καθεστώτος είναι:

• Απλουστευμένες διαδικασίες: Οι επιχειρήσεις θα μπορούν να κάνουν χρήση του καθεστώτος απαλλαγής μικρών επιχειρήσεων με απλουστευμένες διαδικασίες, τόσο στο κράτος μέλος εγκατάστασής τους όσο και σε άλλα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το ίδιο καθεστώς.

• Ενιαία θυρίδα: Σε συνδυασμό με την ενιαία θυρίδα "One Stop Shop" για συναλλαγές ηλεκτρονικού εμπορίου, που είναι ήδη σε λειτουργία από 1/7/2021, οι μικρές επιχειρήσεις απολαμβάνουν σημαντική διευκόλυνση στις διαδικασίες απόδοση του ΦΠΑ που οφείλεται σε κάθε κράτος-μέλος, για τις πωλήσεις αγαθών και τις παροχές υπηρεσιών προς ιδιώτες / τελικούς καταναλωτές.
• Καθορισμένα όρια: Οι μικρές επιχειρήσεις που θα κάνουν χρήση του απαλλακτικού καθεστώτος σε περισσότερα του ενός κράτη μέλη θα μπορούν να διενεργούν ετησίως συναλλαγές ύψους έως 100.000 ευρώ, στο σύνολο της ΕΕ Το εσωτερικό όριο απαλλαγής που δύναται να θεσπίσει ένα κράτος μέλος δε θα μπορεί να ξεπερνά  τις 85.000 ευρώ. Η Ελλάδα επί του παρόντος έχει όριο τις 10.000 ευρώ.
  Από 1/1/2025 σε επίπεδο ΕΕ  μια επιχείρηση θεωρείται μικρή για σκοπούς ΦΠΑ όταν ο ενωσιακός ετήσιος κύκλος εργασιών της, δηλαδή οι συνολικές διασυνοριακές πωλήσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών, δεν ξεπερνά τις 100.000 ευρώ.
• Διασυνοριακή απαλλαγή: Η διασυνοριακή απαλλαγή ενεργοποιείται με την εγγραφή της επιχείρησης στο απαλλακτικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων οποιουδήποτε άλλου κράτους μέλους εφαρμόζει το εν λόγω καθεστώς. Με την εγγραφή της  διενεργεί συναλλαγές προς αυτά τα κράτη μέλη χωρίς να απαιτείται να εγγραφεί σε αυτά για σκοπούς ΦΠΑ (π.χ. απόκτηση ΑΦΜ, υποβολή δηλώσεων κ.λπ.), με την προϋπόθεση να τηρεί τις υποχρεώσεις που έχει θεσπίσει και εφαρμόζει το κάθε κράτος μέλος για τις απαλλασσόμενες μικρές επιχειρήσεις στο εσωτερικό του.

Πώς λειτουργεί: Για να ενταχθεί μια επιχείρηση στο ειδικό καθεστώς ΜΜΕ άλλου ΚΜ θα αρκεί η υποβολή σχετικού αιτήματος (προηγούμενη κοινοποίηση), προς τη φορολογική διοίκηση της χώρας του, συνοδευόμενο από στοιχεία για τις συναλλαγές που έχει πραγματοποιήσει κατά το προηγούμενο και το τρέχον έτος, στο σύνολο των ΚΜ της ΕΕ.  Περαιτέρω, επειδή τα παραπάνω αφορούν πράξεις απαλλασσόμενες από ΦΠΑ, οι υποκείμενοι που θα εντάσσονται στα απαλλασσόμενα καθεστώτα ΜΜΕ άλλων ΚΜ, θα πρέπει να υποβάλλουν στη φορολογική διοίκηση του ΚΜ εγκατάστασής τους, τριμηνιαίες αναφορές για τις συναλλαγές  που πραγματοποιούν κάθε τρίμηνο, προκειμένου να παρακολουθείται η τήρηση των ορίων απαλλαγής (εγχώριο/εθνικό και ενωσιακό).

Για τις ανάγκες εφαρμογής του νέου, ενιαίου στην ΕΕ, καθεστώτος απαλλαγής  από ΦΠΑ των ΜΜΕ από 1/1/2025 (Οδηγία 2020/285/ΕΕ), και για την υλοποίηση των παραπάνω δυνατοτήτων για τις ΜΜΕ, πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία στην ΑΑΔΕ ηλεκτρονική εφαρμογή, η οποία:

• αναπτύσσεται με κοινές προδιαγραφές σε όλα τα ΚΜ,

• θα δίνει τη δυνατότητα στις φορολογικές διοικήσεις των ΚΜ να αλληλεπιδρούν ώστε:
  α) αφενός να ολοκληρώνονται τα αιτήματα ελληνικών επιχειρήσεων για ένταξη σε απαλλακτικά καθεστώτα ΜΜΕ άλλων ΚΜ, και
  β) αφετέρου να χορηγείται έγκριση υπαγωγής επιχειρήσεων άλλων ΚΜ στο απαλλακτικό καθεστώς  ΜΜΕ στην Ελλάδα,
• θα επιτρέπει την υποβολή των τριμηνιαίων αναφορών (ΤΑ) όσων εγγραφούν στο σύστημα και διενεργούν απαλλασσόμενες συναλλαγές προς άλλα ΚΜ και θα λαμβάνονται τα στοιχεία με τις ΤΑ από φορολογικές διοικήσεις άλλων ΚΜ.

Οφέλη για τις επιχειρήσεις:

• Επέκταση της αγοράς: Οι μικρές επιχειρήσεις μπορούν να διευρύνουν τις συναλλαγές τους να «ανοιχτούν» σε οικονομίες των άλλων κρατών, ενισχύοντας την ανάπτυξή τους.

• Μείωση της γραφειοκρατίας: Οι απλοποιημένες διαδικασίες μειώνουν το διοικητικό βάρος για τις επιχειρήσεις.

• Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας: Το νέο καθεστώς συμβάλλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μικρών επιχειρήσεων στην ενιαία αγορά.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, από 1/1/2025 μια ελληνική επιχείρηση θα μπορεί να αιτηθεί να κάνει χρήση του απαλλακτικού καθεστώτος μικρών επιχειρήσεων σε όποιο άλλο κράτος μέλος της ΕΕ επιθυμεί, εφόσον 

• ο κύκλος εργασιών της κατά το προηγούμενο και κατά το τρέχον έτος δεν ξεπερνά τις  100.000 ευρώ στο σύνολο της ΕΕ και

• δεν ξεπερνά το εσωτερικό όριο απαλλαγής κάθε κράτους μέλους στο οποίο αιτείται την απαλλαγή.

Για να κάνει χρήση αυτής της επιλογής, θα υποβάλλει αίτημα ηλεκτρονικά στην ΑΑΔΕ, με συνημμένα στοιχεία που αφορούν στην τήρηση των ορίων απαλλαγής. Το αίτημα διαβιβάζεται ηλεκτρονικά στις φορολογικές διοικήσεις των άλλων κρατών μελών από τις οποίες αιτείται τη χορήγηση της απαλλαγής. Η δυνατότητα αυτή θα παρέχεται στην ελληνική επιχείρηση, είτε είναι ενταγμένη στο ειδικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων στην Ελλάδα, είτε όχι.

Δηλαδή:

• Mια ελληνική επιχείρηση μπορεί να λειτουργεί με τους κανόνες του κανονικού καθεστώτος ΦΠΑ στο εσωτερικό της χώρας και ταυτόχρονα να χρησιμοποιεί το απαλλακτικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων άλλων κρατών μελών.

• Παράλληλα, μια επιχείρηση εγκατεστημένη σε άλλο κράτος μέλος, π.χ. στη Γαλλία, που είναι ενταγμένη στο απαλλακτικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων εκεί, αιτείται μέσω της γαλλικής Φορολογικής Διοίκησης να κάνει χρήση του απαλλακτικού καθεστώτος μικρών επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Το αίτημά της  ιαβιβάζεται στην ελληνική Φορολογική Διοίκηση με την προαναφερόμενη διαδικασία, συνοδευόμενο από τα στοιχεία των διενεργούμενων συναλλαγών της τόσο στο σύνολο των κρατών μελών της ΕΕ, όσο και στο εσωτερικό της Ελλάδας. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που η γαλλική επιχείρηση είναι ενταγμένη στο απαλλακτικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων στη Γαλλία. Και στις δύο περιπτώσεις, το σύνολο των απαλλασσόμενων συναλλαγών που θα μπορεί να διενεργήσει στο σύνολο των κρατών μελών της ΕΕ, δε μπορεί να ξεπερνά τις 100.000 ευρώ ετησίως και στην Ελλάδα δε μπορεί να ξεπερνά το εγχώριο όριο απαλλαγής των 10.000 ευρώ.